Κινητά, τεχνολογία, διαδίκτυο, Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης – Χωρίς εκπαίδευση, χωρίς διαπαιδαγώγηση, χωρίς ασφάλεια αφήσαμε τα παιδιά μας στον ψηφιακό κόσμο μόνα τους – Τι χρειάζεται να γίνει
«Σήμερα, βρισκόμαστε σε ένα υβριδικό περιβάλλον λειτουργίας, όπου η φυσική δράση συζεί με την ψηφιακή δράση και η φυσική καθημερινότητα συνυπάρχει με την ψηφιακή και διαδικτυακή καθημερινότητα… Και είναι ακριβώς εδώ που ως Πολιτεία και ως γονείς αλλά και ως άτομα ξεχωριστά πιαστήκαμε ‘αδιάβαστοι’, απροετοίμαστοι και ουσιαστικά ανήμποροι να μπορέσουμε να προσφέρουμε αυτή την ψηφιακή διαπαιδαγώγηση και κατ’ επέκταση την ασφάλεια στα παιδιά μας»
Η χρήση της τεχνολογίας έχει αδιαμφισβήτητα μεταμορφώσει τη ζωή μας, προσφέροντας νέες ευκαιρίες για εξέλιξη και πρόοδο. Και αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο για περαιτέρω βήματα προόδου, μέσα από τα οποία η Κοινωνία θα αναπτύσσεται και θα εξελίσσεται. Η ψηφιακή εποχή διευκολύνει, επιταχύνει και καταργεί χρονοβόρες και πολύπλοκες διαδικασίες και τα οφέλη είναι τεράστια. Και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται αλλά την ίδια ώρα ωστόσο απαιτείται να βλέπουμε και τα παράπλευρα αρνητικά παράγωγα της, με στόχο να τα μειώσουμε θωρακίζοντας την κοινωνία και κυρίως τις νέες γενεές και τα παιδιά.
Πιο κάτω θα αναδείξω δυο σοβαρά ζητήματα, τα οποία ως Πολιτεία, Κοινωνία και ως άτομα ξεχωριστά πρέπει να έχουμε υπόψη με στόχο να προσπαθήσουμε να τα επιλύσουμε ώστε να επωφελούμαστε όσο γίνεται περισσότερο μόνο τα οφέλη της νέας τεχνολογικής / ψηφιακής εποχής, στην οποία βρισκόμαστε και πορευόμαστε.
Πρόκειται για την αλόγιστη / εθιστική χρήση καθώς και το χάσμα μεταξύ γενεών που οδηγεί στην έλλειψη ψηφιακής διαπαιδαγώγησης. Και θεωρώ ότι ως Πολιτεία πρέπει να αγγίξουμε τα θέματα αυτά. Πρέπει να μελετήσουμε. Πρέπει να δράσουμε. Πρέπει να προσπαθήσουμε. Για τα παιδιά μας και για τις επόμενες γενεές.
Ήταν το 1995 όταν ο διάσημος ψυχίατρος Δρ. Ιβάν Γκόλντμπεργκ μίλησε πρώτος για τον εθισμό στο διαδίκτυο, εισάγοντας για πρώτη φορά τον όρο «internet addiction disorder». Από τότε έχουν περάσει σχεδόν 30 χρόνια και σήμερα βιώνουμε εκτεταμένα πλέον τις συνέπειες αυτής της –σε ιατρικούς όρους- ασθένειας.
Πρόσφατα ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανέδειξε με έμφαση το σοβαρό πρόβλημα της καταχρηστικής χρήσης των social media από τους νέους στην Ευρώπη.
Ακόμη, τα τελευταία κυρίως δυο χρόνια, τόσο εταιρείες κατασκευής συσκευών τεχνολογίας, όπως κινητά τηλέφωνα, όσο και πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης, αναγνωρίζοντας εμμέσως την εθιστική τάση, στην οποία εισέρχονται οι χρήστες (και συνάμα πελάτες) τους, προειδοποιούν τους χρήστες τους σε real-time για ‘υπερβολική χρήση’ ή για ‘μεγάλη χρονικά συνεχή παρακολούθηση βίντεο’.
Την ίδια ώρα η εξέλιξη ήταν και είναι τόσο ραγδαία που δημιουργεί ένα τεράστιο χάσμα μεταξύ μόλις δυο γενεών (παιδιών και γονιών) και πόσο μάλλον μεταξύ τριών γενεών που στην καθημερινή ζωή αυτό σημαίνει μεταξύ εγγονιού και παππού / γιαγιάς. Το δε χάσμα αυτό γίνεται χαώδες σε περιπτώσεις οικογενειών με τεχνολογικό / ψηφιακό / διαδικτυακό αναλφαβητισμό, κάτι που είναι καθόλα δικαιολογημένο, αφού η είσοδος της τεχνολογίας στην καθημερινότητα μας έγινε τόσο βίαια γρήγορα, με αποτέλεσμα -λογικό και φυσιολογικό- να αφήσει πίσω της έλλειψη τεχνολογικής γνώσης σε ένα μεγάλο ποσοστό ή αν όχι συντριπτικά μεγάλο ποσοστό των πολιτών.
Χάσμα / Έλλειψη διαπαιδαγώγησης & Ασφάλειας
Αυτό το χάσμα αν και φαινομενικά είναι εις βάρος της παλαιότερης γενεάς, στην πραγματικότητα είναι (και) εις βάρος των παιδιών μας και των νέων γενιών. Θα τοποθετήσω τι ίσχυε πριν την είσοδο της τεχνολογίας στην καθημερινότητα μας και τι ισχύει σήμερα.
Παλαιότερα, το Σχολείο και οι γονείς διαπαιδαγωγούσαν τα παιδιά για κάποιους βασικούς κανόνες συμπεριφοράς εντός και εκτός σπιτιού. Για τρόπους ομιλίας, αντίδρασης, συναναστροφής στο κοινωνικό περιβάλλον. Για βασικούς κώδικες επικοινωνίας με γνωστούς και αγνώστους. Για βασικές δράσεις και αντιδράσεις που συναντούσαν στην καθημερινότητα τους. Γενικώς καθοριζόταν δηλαδή ένα ‘πλαίσιο κινήσεων’ για το παιδί, με στόχο το παιδί, ο νέος, ο έφηβος να μπορέσει να λειτουργεί, να δρα και να επικοινωνεί με ασφάλεια και με εφόδια να μπορεί να ανταπεξέλθει σε διάφορες συνθήκες της καθημερινής ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος που κινείτο (σχολείο, γειτονιά, εξόδους κτλ).
Σήμερα, όλο αυτό έχει αλλάξει. Από το φυσικό περιβάλλον μεταβήκαμε στο διαδικτυακό περιβάλλον. Από τις διαπροσωπικές και διανθρώπινες σχέσεις μεταβήκαμε στις διαδικτυακές και ψηφιακές σχέσεις. Από τις φυσικές δράσεις και αντιδράσεις μεταβήκαμε στις ψηφιακές δράσεις και αντιδράσεις. Από τις αλληλεπιδράσεις και διαδραστικότητα σε περιβάλλον φυσικής παρουσίας μεταβήκαμε σε διαδικτυακό και ψηφιακό περιβάλλον.
Σήμερα, βρισκόμαστε δηλαδή σε ένα υβριδικό περιβάλλον λειτουργίας, όπου η φυσική δράση συζεί με την ψηφιακή δράση και η φυσική καθημερινότητα συνυπάρχει με την ψηφιακή και διαδικτυακή καθημερινότητα.
Και είναι ακριβώς εδώ που ως Πολιτεία και ως γονείς αλλά και ως άτομα ξεχωριστά πιαστήκαμε ‘αδιάβαστοι’, απροετοίμαστοι και ουσιαστικά ανήμποροι να μπορέσουμε να προσφέρουμε αυτή την ψηφιακή διαπαιδαγώγηση και κατ’ επέκταση την ασφάλεια στα παιδιά μας.
Διότι αναντίλεκτα, όπως απαιτείται η βασική διαπαιδαγώγηση για την φυσική καθημερινότητα μας, η οποία αποτελείται από κάποιους κανόνες και πλαίσια ώστε να υπάρχει όσο το δυνατό καλύτερη ασφάλεια, έτσι και η ψηφιακή καθημερινότητα μας έχει τους δικούς της κανόνες, τα δικά της πλαίσια, την δική της ψηφιακή πραγματικότητα.
Και σε αυτή την πραγματικότητα είναι καθημερινώς εκτεθειμένα τα παιδιά, όπου ούτε ως Πολιτεία αλλά ούτε και ως Γονείς τους έχουμε προσφέρει την αναγκαία διαπαιδαγώγηση και κατ’ επέκταση την ασφάλεια.
Πώς προστατεύεται για παράδειγμα ένα παιδί από υλικό το οποίο απευθύνεται σε ενήλικες αλλά την ίδια ώρα είναι προσβάσιμο και διαθέσιμο 24 ώρες το 24ώρο σε ανήλικους. Το υλικό δεν θα σταματήσει να υφίσταται, να παράγεται ή να αναρτάται. Αυτό που απαιτείται είναι η διαπαιδαγώγηση και εκπαίδευση των ίδιων των παιδιών αλλά την ίδια ώρα και η ενημέρωση των γονέων.
Σήμερα στην Εκπαίδευση γίνονται ορισμένες βασικές προσπάθειες, διασκορπισμένες ωστόσο ως μέρος διαφόρων άλλων μαθημάτων και δράσεων. Εκ του αποτελέσματος όμως ως Πολιτεία είμαστε πολύ πίσω και οι εξελίξεις χρόνια μπροστά να μας προσπερνούν με μεγάλες ταχύτητες.
Αλόγιστη Χρήση / Εθισμός
Παράλληλα, μαζί με την έλλειψη αυτής της ψηφιακής / διαδικτυακής διαπαιδαγώγησης και κατ’ επέκταση της έλλειψης ασφάλειας προστίθεται άλλο ένα ζήτημα, αυτό της αλόγιστης χρήσης από τους νέους.
Τα δυο αυτά συνδυαστικά, μετέτρεψαν αυτό που άλλοτε φαινόταν ως ένα αθώο εργαλείο κοινωνικοποίησης σε μια σοβαρή πρόκληση για την ψυχική και σωματική υγεία των εφήβων.
Ως μητέρα, αλλά και ως πολιτικός, αισθάνομαι βαθιά την ανάγκη να μιλήσουμε ανοικτά και κυρίως να δράσουμε για τα προβλήματα που επιφέρει η αλόγιστη χρήση σε συνδυασμό με την αδυναμία μας ως Πολιτεία και ως ενήλικες να προσφέρουμε τουλάχιστον την βασική ψηφιακή διαπαιδαγώγηση, με αποτέλεσμα τα παιδιά να παλεύουν με πιέσεις που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Τα παιδιά μας ξοδεύουν όλο και περισσότερο χρόνο μπροστά από μια οθόνη, είτε για να “συνδεθούν” με τους φίλους τους είτε για να ακολουθήσουν τις τελευταίες τάσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αυτό που πολλοί δεν συνειδητοποιούν είναι ότι η υπερβολική αυτή χρήση μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες επιπτώσεις στην ψυχική υγεία, προκαλώντας προβλήματα όπως η κατάθλιψη, το άγχος και οι διαταραχές ύπνου. Σκεφτείτε πόση βία έχει καταγγελθεί. Φανταστείτε πόση βία υπάρχει κρυμμένη και δεν τη βλέπουμε.
Για τον λόγο αυτό, είναι απαραίτητο να ενισχύσουμε την ενημέρωση και την εκπαίδευση γύρω από το πώς θα χρησιμοποιούμε με ασφάλεια την τεχνολογία. Οι γονείς χρειάζονται πρακτική καθοδήγηση και υποστήριξη, ώστε να μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους να υιοθετήσουν υγιείς συνήθειες και να αποφύγουν τους κινδύνους του εθισμού στα social media. Δεν πρέπει να περιμένουμε μέχρι το πρόβλημα να πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Πρέπει να δράσουμε τώρα. Συλλογικά. Με επιστημονική προσέγγιση και μακριά από ακρότητες και αφορισμούς.
Σε συνεργασία με ειδικούς ψυχικής υγείας, εκπαιδευτικούς και γονείς, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ασφαλέστερο ψηφιακό περιβάλλον για τα παιδιά μας. Μπορούμε να εκπονήσουμε ένα πρωτόκολλο διδασκαλίας, το οποίο να εφαρμόζεται από την ηλικία του Δημοτικού και να αναπροσαρμόζεται αναλόγως ηλικίας των παιδιών. Μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα οδηγό με βασικές πληροφορίες για τους ίδιους τους γονείς.
Η λύση δεν είναι η πλήρης αποχή από την τεχνολογία, αλλά η υπεύθυνη και ισορροπημένη χρήση της.
Εάν δεν δράσουμε συντονισμένα, διακινδυνεύουμε να χάσουμε τον έλεγχο σε μια από τις πιο σημαντικές πτυχές της σύγχρονης ζωής.
Μόνο με τους πιο πάνω τρόπους θα μπορέσουμε να προστατεύσουμε πραγματικά τα παιδιά μας και να διασφαλίσουμε ότι η πρόοδος θα συνεχίσει να μας οδηγεί σε θετικά μονοπάτια, χωρίς να παραμελούμε τις προκλήσεις που φέρνει μαζί της.
Βουλευτής ΔΗΣΥ